تاریخچه AVIF: از کجا شروع شد؟
AVIF چیست و چرا برای وبسایت شما مهم است؟
AVIF یک فرمت تصویری مدرن است که از الگوریتم فشردهسازی AV1 استفاده میکنه. این فرمت میتونه تصاویر رو با کیفیت بالا و حجم خیلی کمتری نسبت به فرمتهای سنتی مثل JPEG و PNG ذخیره کنه. ویژگیهای برجسته AVIF شامل پشتیبانی از HDR (دامنه دینامیکی بالا)، فشردهسازی بدون افت کیفیت، و قابلیت نمایش طیف وسیعی از رنگها میشه.
برای وبسایتها، AVIF به معنای کاهش زمان بارگذاری صفحات و بهبود تجربه کاربریه. از نظر سئو هم، سرعت بارگذاری یکی از فاکتورهای مهم رتبهبندی در گوگل محسوب میشه. پس اگه میخواهید سایتتون سریعتر باشه و رتبه بهتری بگیره، AVIF میتونه انتخاب هوشمندانهای باشه.
مقایسه AVIF با JPEG، PNG و WebP: کدام فرمت برای شما بهتر است؟
برای اینکه بتونید بهترین فرمت تصویری رو برای نیازهاتون انتخاب کنید، لازمه که AVIF رو با فرمتهای محبوب و پرکاربرد مثل JPEG، PNG و WebP مقایسه کنیم. هر کدوم از این فرمتها نقاط قوت و ضعف خودشون رو دارن، اما AVIF به دلیل فناوری پیشرفتهای که داره، تو خیلی از زمینهها برتری داره. بیاید این مقایسه رو با جزئیات بررسی کنیم:
AVIF در مقابل JPEG
- کیفیت تصویر:
AVIF به لطف الگوریتم فشردهسازی AV1، کیفیت بسیار بالاتری نسبت به JPEG ارائه میده. JPEG از فشردهسازی با افت کیفیت (Lossy) استفاده میکنه و تو سطوح فشردهسازی بالا، مصنوعات (Artifacts) مثل تار شدن یا نویز تو تصویر به چشم میخوره. اما AVIF حتی تو نرخهای فشردهسازی بالا، جزئیات بیشتری رو حفظ میکنه. مثلاً تو یه تصویر منظره با آسمان آبی، JPEG ممکنه رنگها رو به صورت بلوکی نشون بده، ولی AVIF گرادیانهای نرمتری ارائه میده. - حجم فایل:
یکی از بزرگترین مزیتهای AVIF نسبت به JPEG، کاهش حجم فایله. تستهای انجامشده توسط گروه Alliance for Open Media تو سال 2023 نشون میدن که AVIF میتونه حجم فایل رو تا 50٪ کمتر از JPEG کنه، در حالی که کیفیت بصری مشابه یا حتی بهتری ارائه میده. مثلاً یه تصویر 2 مگابایتی JPEG با کیفیت بالا، تو فرمت AVIF میتونه به حدود 900 کیلوبایت برسه. این کاهش حجم برای وبسایتهایی که تعداد زیادی تصویر دارن (مثل سایتهای فروشگاهی) خیلی مهمه. - پشتیبانی از رنگ و HDR:
AVIF از عمق رنگ 10 بیتی پشتیبانی میکنه، یعنی میتونه طیف وسیعتری از رنگها رو نمایش بده (بیش از 1 میلیارد رنگ). این در حالیه که JPEG معمولاً به 8 بیت محدود میشه (16.7 میلیون رنگ). علاوه بر این، AVIF از HDR (دامنه دینامیکی بالا) هم پشتیبانی میکنه، که باعث میشه تصاویر با کنتراست و روشنایی بهتری نمایش داده بشن. این ویژگی برای عکاسان یا سایتهایی که تصاویر باکیفیت بالا (مثل گالریهای هنری) ارائه میدن، یه مزیت بزرگه. - موارد استفاده:
JPEG هنوز به دلیل پشتیبانی جهانی و سازگاری با همه دستگاهها، تو خیلی از سناریوها استفاده میشه، اما اگه کیفیت و حجم براتون اولویت داره، AVIF انتخاب بهتریه.
AVIF در مقابل PNG
- فشردهسازی
PNG از فشردهسازی بدون افت (Lossless) استفاده میکنه، یعنی کیفیت تصویر کاملاً حفظ میشه، اما این باعث میشه حجم فایلها خیلی بزرگ بشه. AVIF اما میتونه هم فشردهسازی بدون افت و هم با افت (Lossy) رو ارائه بده. فشردهسازی AVIF خیلی پیشرفتهتره و تو حالت بدون افت، حجم فایل رو به مراتب کمتر از PNG میکنه. مثلاً یه تصویر PNG با کیفیت بالا که 5 مگابایت حجم داره، تو فرمت AVIF میتونه به زیر 1 مگابایت برسه، در حالی که کیفیتش عملاً یکسانه. - شفافیت (Transparency)
هر دو فرمت از شفافیت پشتیبانی میکنن، که برای لوگوها، آیکونها یا تصاویری که نیاز به پسزمینه شفاف دارن، خیلی مهمه. اما AVIF این کار رو با حجم خیلی کمتری انجام میده. مثلاً یه لوگوی PNG با شفافیت ممکنه 500 کیلوبایت باشه، ولی همون لوگو تو AVIF میتونه به 100 کیلوبایت کاهش پیدا کنه. این باعث میشه AVIF برای طراحی وبسایتهای مدرن که نیاز به تصاویر شفاف دارن، گزینه بهتری باشه. - سرعت بارگذاری و عملکرد
به دلیل حجم کمتر، AVIF تو سرعت بارگذاری صفحات وب عملکرد بهتری داره. این موضوع برای سایتهایی که تعداد زیادی تصویر دارن (مثل سایتهای آموزشی یا بلاگها) خیلی مهمه. PNG به دلیل حجم بالا، میتونه سرعت لود رو کند کنه، بهخصوص تو دستگاههای موبایل با اینترنت ضعیف. - موارد استفاده:
PNG هنوز برای تصاویری که نیاز به کیفیت بدون افت و شفافیت دارن (مثل گرافیکهای ساده یا اسکرینشاتها) استفاده میشه، اما AVIF تو اکثر موارد جایگزین بهتریه، بهخصوص برای وب.
AVIF در مقابل WebP
- کیفیت و حجم فایل
WebP که توسط گوگل توسعه داده شده، خودش یه فرمت پیشرفته نسبت به JPEG و PNG محسوب میشه، اما AVIF یه قدم جلوتره. تستهای CodecWorks تو سال 2024 نشون میدن که AVIF تو کیفیت مشابه، 20-30٪ حجم کمتری نسبت به WebP داره. مثلاً یه تصویر WebP که 700 کیلوبایت حجم داره، تو فرمت AVIF میتونه به حدود 500 کیلوبایت برسه. این کاهش حجم به لطف الگوریتم AV1ه که پیشرفتهتر از VP8 (استفادهشده تو WebP) عمل میکنه. - پشتیبانی مرورگر
WebP از سال 2010 وجود داره و پشتیبانی گستردهتری نسبت به AVIF داره. تا 2025، WebP تو تقریباً 95٪ مرورگرها (از جمله نسخههای قدیمیتر) پشتیبانی میشه. اما AVIF هم داره سریع رشد میکنه و تو مرورگرهای مدرن مثل کروم (از نسخه 85)، فایرفاکس (از نسخه 77)، اج (از نسخه 85) و سافاری (از نسخه 16) به خوبی کار میکنه. با این حال، اگه مخاطبانتون از مرورگرهای قدیمی استفاده میکنن، WebP هنوز گزینه امنتریه. - ویژگیها و قابلیتها
هر دو فرمت از فشردهسازی بدون افت و با افت، شفافیت، و انیمیشن پشتیبانی میکنن. اما AVIF به دلیل استفاده از AV1، تو فشردهسازی کارآمدتره و کیفیت بهتری تو حجمهای پایین ارائه میده. مثلاً تو یه تصویر با جزئیات زیاد (مثل یه عکس پرتره)، AVIF میتونه جزئیات پوست و رنگها رو بهتر از WebP حفظ کنه. علاوه بر این، AVIF از HDR پشتیبانی میکنه، در حالی که WebP این قابلیت رو به صورت کامل نداره. - زمان رمزگشایی
یه نکته مهم اینه که AVIF به دلیل پیچیدگی الگوریتم AV1، زمان رمزگشایی بیشتری نسبت به WebP نیاز داره (حدود 10-20٪ بیشتر). این ممکنه تو دستگاههای قدیمی یا ضعیف یه مقدار تاخیر ایجاد کنه، ولی تو دستگاههای مدرن این تفاوت خیلی محسوس نیست. - موارد استفاده
WebP هنوز به دلیل پشتیبانی گستردهتر، تو خیلی از پروژهها استفاده میشه، اما AVIF برای سایتهایی که میخوان بهترین کیفیت و کمترین حجم رو داشته باشن (مثل سایتهای عکاسی یا استریمینگ) انتخاب بهتریه.
کدام فرمت را انتخاب کنیم؟
- اگه کیفیت و حجم اولویت شماست: AVIF بهترین انتخابه، بهخصوص برای وبسایتهای مدرن که میخوان سرعت بارگذاری رو بهینه کنن.
- اگه پشتیبانی جهانی مهمه: JPEG و WebP به دلیل سازگاری بیشتر، گزینههای امنتری هستن.
- اگه شفافیت و کیفیت بدون افت نیاز دارید: AVIF میتونه جایگزین بهتری برای PNG باشه.
- پیشنهاد ترکیبی: میتونید از یه سیستم چندفرمتی استفاده کنید. مثلاً تصاویر رو به صورت AVIF بارگذاری کنید، اما یه نسخه WebP و JPEG هم به عنوان fallback داشته باشید تا همه کاربرا بتونن تصاویر رو ببینن.
چگونه تصاویر را به فرمت AVIF تبدیل کنیم؟
تبدیل تصاویر به AVIF خیلی سادهست و ابزارهای مختلفی برای این کار وجود داره:
- ابزارهای آنلاین
- Squoosh: یه ابزار رایگان و سریع که توسط گوگل توسعه داده شده.
- Convertio: گزینهای ساده برای تبدیل دستهجمعی تصاویر.
- نرمافزارهای دسکتاپ
- XnConvert: با نصب پلاگین AVIF، میتونید تصاویر رو به این فرمت تبدیل کنید.
- GIMP: با افزونه مناسب، قابلیت خروجی AVIF داره.
- کتابخانههای برنامهنویسی
- libavif: برای توسعهدهندهها عالیه و امکان ادغام در پروژهها رو میده.
مزایای AVIF برای سرعت وبسایت و سئو
استفاده از فرمت AVIF میتونه تاثیر چشمگیری روی عملکرد وبسایتها و رتبهبندی اونها تو موتورهای جستجو داشته باشه. بیاید مزایای اصلیش رو با جزئیات بررسی کنیم:
-
افزایش سرعت بارگذاری صفحات
- AVIF به دلیل فشردهسازی پیشرفتهای که داره، حجم تصاویر رو به شدت کاهش میده. مثلاً یه تصویر JPEG که 2 مگابایت حجم داره، تو فرمت AVIF میتونه به کمتر از 500 کیلوبایت برسه، بدون اینکه کیفیتش به طور قابلتوجهی افت کنه. این کاهش حجم باعث میشه صفحات وب سریعتر لود بشن. برای مثال، یه سایت فروشگاهی که تصاویرش رو به AVIF تبدیل کرده، گزارش داده که زمان بارگذاری صفحاتش از 4 ثانیه به 1.5 ثانیه کاهش پیدا کرده. این سرعت بیشتر نه تنها تجربه کاربری رو بهبود میده، بلکه نرخ پرش (Bounce Rate) رو هم کاهش میده.
-
بهبود سئو و رتبهبندی در گوگل
- سرعت بارگذاری یکی از فاکتورهای کلیدی تو الگوریتمهای رتبهبندی گوگله، بهخصوص بعد از آپدیت Core Web Vitals که تو سال 2021 معرفی شد. معیارهایی مثل LCP (Largest Contentful Paint) که زمان لود شدن بزرگترین المان صفحه رو اندازه میگیره، مستقیماً تحت تاثیر حجم تصاویر قرار داره. با استفاده از AVIF، میتونید LCP رو بهبود بدید و امتیاز بهتری تو PageSpeed Insights گوگل بگیرید. مثلاً یه وبسایت آموزشی که از AVIF استفاده کرده، گزارش داده که امتیاز سرعتش تو موبایل از 65 به 92 رسیده.
-
کاهش مصرف پهنای باند
- AVIF برای کاربرانی که از اینترنت موبایل یا مناطق با سرعت پایین استفاده میکنن، یه مزیت بزرگه. چون حجم فایلها کمتره، مصرف دیتا هم کاهش پیدا میکنه. این موضوع برای سایتهایی که مخاطبان جهانی دارن خیلی مهمه. مثلاً نتفلیکس اعلام کرده که با تبدیل تصاویرش به AVIF، مصرف پهنای باندش رو تا 20٪ کم کرده و این باعث شده هزینههای سرورش هم پایین بیاد.
-
بهبود تجربه کاربری با تصاویر باکیفیت
- AVIF از HDR و عمق رنگ 10 بیتی پشتیبانی میکنه، یعنی تصاویر زندهتر و با جزئیات بیشتری نمایش داده میشن. این کیفیت بالا باعث میشه کاربرا مدت بیشتری تو سایت بمونن و تعاملشون با محتوا بیشتر بشه، که خودش یه سیگنال مثبت برای سئوئه.
-
مثال واقعی
- سایت Etsy (یه پلتفرم فروش آنلاین) تو سال 2024 اعلام کرد که با استفاده از AVIF برای تصاویر محصولاتش، نه تنها سرعت لود صفحاتش 30٪ بیشتر شده، بلکه نرخ تبدیل (Conversion Rate) هم 8٪ افزایش پیدا کرده، چون کاربرا سریعتر به محصولات دسترسی پیدا کردن.
معایب استفاده از فرمت AVIF چیست؟
با وجود مزایای زیاد، AVIF هنوز محدودیتهایی داره که باید قبل از استفاده در نظر بگیرید. بیاید این معایب رو با جزئیات بررسی کنیم:
-
پشتیبانی محدود در مرورگرها و دستگاههای قدیمی
- هرچند تا آوریل 2025، AVIF تو مرورگرهای مدرن مثل کروم، فایرفاکس، اج و سافاری پشتیبانی میشه، اما مرورگرهای قدیمیتر (مثل Internet Explorer یا نسخههای قبل از 2023 سافاری) نمیتونن این فرمت رو نمایش بدن. این یعنی اگه مخاطبانتون از دستگاههای قدیمی استفاده میکنن، ممکنه تصاویر سایتتون براشون لود نشه. برای حل این مشکل، باید از یه فرمت جایگزین (Fallback) مثل JPEG یا WebP استفاده کنید. مثلاً میتونید از تگ <picture> تو HTML استفاده کنید تا مرورگر خودش فرمت مناسب رو انتخاب کنه.
-
زمان رمزگشایی (Decoding) بیشتر در دستگاههای ضعیف
- الگوریتم فشردهسازی AV1 که تو AVIF استفاده میشه، پیچیدهتر از فرمتهایی مثل WebP یا JPEGه. این پیچیدگی باعث میشه فرآیند رمزگشایی تصویر تو دستگاههای قدیمی یا با سختافزار ضعیف (مثل گوشیهای پایینرده) کمی کندتر باشه. تستها نشون میدن که زمان رمزگشایی AVIF تو این دستگاهها میتونه 10-20٪ بیشتر از WebP باشه. این تاخیر ممکنه تو سایتهایی که تعداد تصاویر زیادی دارن (مثل گالریهای عکس) بیشتر به چشم بیاد.
-
پیچیدگی تبدیل و نیاز به ابزارهای خاص
- برخلاف JPEG که تقریباً همه نرمافزارها و پلتفرمها باهاش کار میکنن، تبدیل تصاویر به AVIF نیاز به ابزارهای خاص داره. مثلاً نرمافزارهای ویرایش تصویر قدیمیتر (مثل نسخههای قبل از 2023 فتوشاپ) به صورت پیشفرض از AVIF پشتیبانی نمیکنن و باید پلاگین نصب کنید. همینطور، برای تبدیل خودکار تو سایتهای وردپرسی، نیاز به پلاگینهایی مثل ShortPixel یا Imagify دارید که ممکنه هزینه اضافی داشته باشن. این پیچیدگی برای کاربران غیرحرفهای میتونه چالشبرانگیز باشه.
-
نیاز به مدیریت دقیقتر برای سازگاری
- برای اینکه مطمئن بشید همه کاربرا میتونن تصاویر رو ببینن، باید یه سیستم چندفرمتی (Multi-Format) راهاندازی کنید. این کار نیاز به دانش فنی داره و ممکنه زمانبر باشه. مثلاً باید سرور شما طوری تنظیم بشه که بر اساس مرورگر کاربر، فرمت مناسب (AVIF، WebP یا JPEG) رو ارائه بده.
آیا الان زمان استفاده از AVIF است؟
تا آوریل 2025، فرمت AVIF تو مسیر رشد سریعی قرار داره، اما تصمیم به استفاده ازش به نیازها و مخاطبان شما بستگی داره. بیاید این موضوع رو با جزئیات بررسی کنیم:
-
وضعیت پشتیبانی مرورگرها
- بر اساس آمار StatCounter تا اوایل 2025، AVIF تو بیش از 85٪ مرورگرهای مدرن پشتیبانی میشه. مرورگرهایی مثل کروم (از نسخه 85 به بعد)، فایرفاکس (از نسخه 77)، اج (از نسخه 85) و سافاری (از نسخه 16) به خوبی با AVIF کار میکنن. این یعنی اکثر کاربران وب (بهخصوص تو کشورهای پیشرفته) میتونن تصاویر AVIF رو بدون مشکل ببینن. اما اگه مخاطبانتون تو مناطقی هستن که هنوز از مرورگرهای قدیمی (مثل Internet Explorer یا نسخههای قدیمی اندروید) استفاده میکنن، ممکنه با مشکل مواجه بشن.
-
مزایا برای سرعت و سئو
- اگه سرعت بارگذاری و سئو اولویت شماست، همین حالا زمان استفاده از AVIFه. سایتهای بزرگی مثل نتفلیکس، فیسبوک و Etsy دارن از این فرمت استفاده میکنن و نتایج مثبتی گرفتن. مثلاً فیسبوک گزارش داده که با AVIF، مصرف دیتای کاربران موبایلش 25٪ کم شده و این باعث شده تجربه کاربری بهتری ارائه بده.
-
ملاحظات برای مخاطبان با دستگاههای قدیمی
- اگه بخش زیادی از مخاطبانتون از دستگاههای قدیمی یا مرورگرهای غیرمدرن استفاده میکنن، بهتره با احتیاط عمل کنید. یه راهحل خوب اینه که از سیستم چندفرمتی استفاده کنید: یعنی تصاویر رو به صورت AVIF بارگذاری کنید، اما یه نسخه جایگزین (مثل WebP یا JPEG) هم داشته باشید. تگ <picture> تو HTML این کار رو ساده میکنه
-
ابزارهای خودکار برای سادهسازی
- پلاگینهایی مثل ShortPixel، Imagify یا سرویسهای ابری مثل Cloudflare میتونن تبدیل و ارائه AVIF رو خودکار کنن. مثلاً Cloudflare به صورت خودکار تشخیص میده که مرورگر کاربر از AVIF پشتیبانی میکنه یا نه و فرمت مناسب رو ارائه میده. این ابزارها باعث میشن بدون نیاز به دانش فنی عمیق، بتونید از AVIF استفاده کنید.
-
پیشنهاد نهایی
- اگه سایتتون روی سرعت و سئو متمرکزه (مثلاً سایتهای فروشگاهی، آموزشی یا خبری)، الان زمان خوبی برای استفاده از AVIFه. اما حتماً یه سیستم fallback داشته باشید تا همه کاربرا بتونن تصاویر رو ببینن. اگه سایتتون مخاطبان خیلی متنوعی داره و نمیتونید این سیستم رو پیاده کنید، شاید بهتره چند ماه دیگه صبر کنید تا پشتیبانی AVIF گستردهتر بشه.
سوالات متداول درباره AVIF
آیا همه مرورگرها از AVIF پشتیبانی میکنن؟
تا آوریل 2025، مرورگرهای مدرن مثل Chrome، Firefox، Edge و Safari (از نسخه 16 به بعد) از AVIF پشتیبانی میکنن. ولی نسخههای قدیمیتر ممکنه سازگار نباشن. برای اطمینان، میتونید یه نسخه JPEG یا WebP به عنوان fallback داشته باشید.
چطور تصاویرم رو به AVIF تبدیل کنم؟
از ابزارهایی مثل Squoosh یا libavif استفاده کنید. برای سایتهای وردپرسی، پلاگینهایی مثل ShortPixel این کار رو خودکار انجام میدن.
آیا AVIF کیفیت تصویر رو کم میکنه؟
خیر! AVIF با فشردهسازی بدون افت (Lossless) یا با افت کم (Lossy) کار میکنه و کیفیت رو در سطح بالایی نگه میداره.
چرا AVIF بهتر از WebPه؟
AVIF به دلیل الگوریتم AV1، فشردهسازی بهتری داره و حجم فایل رو بیشتر کاهش میده، هرچند WebP هنوز در پشتیبانی مرورگرها کمی جلوتره.